Wat is photische niesreflex?
Heb je weleens gemerkt dat je moet niezen zodra je plotseling in fel licht kijkt, bijvoorbeeld wanneer je vanuit een donkere ruimte naar buiten loopt op een zonnige dag? Dit fenomeen staat bekend als de photische niesreflex. Het is een onverwachte lichamelijke reactie die bij een aanzienlijk deel van de bevolking voorkomt, maar waar nog niet iedereen van op de hoogte is.
Hoe werkt deze reflex?
De photische niesreflex treedt op wanneer de oogzenuwen en de zenuwen die betrokken zijn bij niezen, elkaar overlappen in hun signaalverwerking. Simpel gezegd: zodra fel licht je netvlies raakt, sturen je ogen signalen naar de hersenen. Bij sommige mensen kruisen deze signalen per ongeluk met die van de trigeminuszenuw, een zenuw die onder andere betrokken is bij het niezen. Dit resulteert in een niesbui, ook al is er geen stof of ander irriterend deeltje aanwezig dat niezen bij anderen zou veroorzaken.
Erfelijke eigenschap
Interessant is dat deze reflex vaak genetisch bepaald is. Als een van je ouders het heeft, is de kans groter dat jij het ook ervaart. Wetenschappers denken dat het een dominante genetische eigenschap is, wat betekent dat je het gemakkelijker van je ouders kunt erven. Omdat het geen schadelijke aandoening is, is er weinig medisch onderzoek naar gedaan, maar men schat dat ongeveer 18 tot 35% van de wereldbevolking deze reflex kent.
Is het gevaarlijk om zo te niezen?
In principe is de photische niesreflex onschuldig. Het levert zelden gezondheidsproblemen op. Toch kan het vervelend zijn in bepaalde situaties. Denk aan autorijden: als je plotseling in de zon kijkt en moet niezen, kun je kort je ogen dichtdoen, wat gevaarlijk kan zijn in het verkeer. In andere settings, zoals op de fiets of tijdens het bedienen van machines, kan de reflex tijdelijk storend zijn.
Wat kun je eraan doen?
Als je merkt dat je vaak moet niezen bij fel licht, kun je proberen geleidelijk te wennen aan lichtveranderingen. Draag een zonnebril bij het naar buiten gaan uit een donkere ruimte of knijp je ogen iets samen bij felle verlichting. Hoewel het niezen zelf niet te voorkomen valt, kun je zo de triggers beperken. Er is verder geen medicatie of behandeling nodig, tenzij het echt beperkingen oplevert in het dagelijks leven.
Meer dan alleen niezen
De photische niesreflex is slechts één van de opmerkelijke manieren waarop ons lichaam soms op onvoorspelbare manieren reageert. Het herinnert ons eraan hoe divers onze biologische reacties kunnen zijn. Deze reflex heeft geen evolutionair voordeel, maar is een interessant voorbeeld van hoe zenuwbanen in het lichaam met elkaar kunnen “praten” zonder dat daar bewuste controle bij komt kijken.
