Veel mensen denken dat sluikreclame en product placement precies hetzelfde zijn. En eerlijk gezegd lijkt het ook best op elkaar. Je ziet een merk of product in beeld, en je vraagt je af: is dit nou reclame of niet? Toch zit er een belangrijk verschil tussen deze twee vormen van promotie.
Sluikreclame: wat is het?
Sluikreclame is eigenlijk gewoon reclame die verstopt is, heel simpel uitgelegd. Je ziet het niet meteen als reclame, en dat is juist het probleem. Het wordt expres niet gemeld, zodat je als kijker denkt dat het onderdeel is van het programma. Daardoor voelt het als nep, zonder dat je dat meteen doorhebt.
Bij sluikreclame is het dus niet duidelijk dat er een merk of bedrijf achter zit. En dat mag eigenlijk niet. Zeker bij programma’s van de publieke omroep zijn er strenge regels. De bedoeling is dat kijkers niet ongemerkt beïnvloed worden, maar bij sluikreclame gebeurt dat dus wel
Sluikreclame is niet hetzelfde als product placement
Bij product placement weet je dat het om reclame gaat. Je ziet bijvoorbeeld een auto of frisdrank merk in een film, maar er staat dan duidelijk bij dat het om sponsoring gaat. Dat is netjes geregeld, en dus gewoon legaal. Product placement is dus gewoon oké, zolang je het aangeeft.
Sluikreclame doet alsof het spontaan is, terwijl er wel degelijk geld mee gemoeid is. Maar dat geld zie je als kijker niet. En dat maakt het dus tricky. Want stel je kijkt naar een vlogger die telkens hetzelfde shirt draagt... zonder te zeggen dat hij er voor betaald wordt. Das dus sluikreclame.
Waarom is sluikreclame eigenlijk verboden?
Sluikreclame zorgt voor verwarring. Als je niet weet dat iets reclame is, dan laat je je makkelijker beïnvloeden. Vooral bij kinderen is dat riskant. Die snappen niet altijd dat er een commercieel doel achter zit. En da’s niet eerlijk natuurlijk, want zo hebben merken stiekem toch een voorsprong.
De Mediawet verbiedt daarom sluikreclame op de publieke omroep. Reclame moet altijd duidelijk herkenbaar zijn. Geen verborgen boodschappen dus. En dat geld trouwens ook voor online video’s, Instagram stories en TikToks. Want ook daar zie je het steeds vaker gebeuren.
Bekende voorbeelden van sluikreclame
Een goed voorbeeld van sluikreclame is als een soap-personage plots een bepaald merk noemt, zonder dat dat merk genoemd wordt als sponsor. Dat lijkt dan spontaan, maar is het niet. En dat mag dus niet. Toch glipt het er soms tussendoor. Vooral als er veel geld mee te verdienen is.
In Nederland zijn er ook gevallen geweest waar omroepen boetes kregen voor sluikreclame. Dan werd er in het jaarverslag niks vermeld over sponsoring, terwijl het merk wel degelijk prominent in beeld kwam. Dat soort dingen komen vroeg of laat toch wel aan het licht, en dan ben je de pineut.
Sluikreclame online: een groeiend probleem
Online zie je sluikreclame tegenwoordig overal. Influencers krijgen spullen opgestuurd of worden betaald, maar vertellen dat niet aan hun volgers. Dat mag dus niet. Je moet als kijker weten dat het om reclame gaat. Anders is het dus gewoon sluikreclame – of je nou 12 bent of 40.
De Autoriteit Consument & Markt controleert steeds vaker of influencers zich aan de regels houden. Ze moeten bijvoorbeeld hashtags gebruiken als #ad of #spon. Doen ze dat niet, dan kunnen ze een waarschuwing of boete krijgen. En dat gebeurt vaker dan je denkt, eigenlijk.
Zo herken je sluikreclame als kijker
Het lastige van sluikreclame is dat het vaak subtiel gebeurt. Een bepaalde make-up die steeds weer terugkomt, of een game die net iets te vaak in beeld is. Als kijker denk je dan: hmm... waarom zie ik dit steeds? En dat is dus vaak geen toeval.
Let op dingen als opvallende merknamen, overdreven positieve opmerkingen, of iets dat totaal niet past in de context. Als er geen melding is van sponsoring, maar je voelt toch dat er iets niet klopt – dan is de kans groot dat je naar sluikreclame zit te kijken. Helaas.
Gevaren van sluikreclame voor makers
Als maker moet je echt oppassen. Sluikreclame kan je duur komen te staan. Niet alleen in geld, maar ook in vertrouwen. Kijkers prikken er tegenwoordig snel doorheen. Als je onduidelijk bent over je deals, haken mensen af. Ze willen weten waar ze aan toe zijn, logies toch?
Daarom is open zijn veel slimmer. Je kunt nog steeds prima geld verdienen aan promoties, zolang je het maar eerlijk zegt. Sluikreclame lijkt misschien handig, maar het levert op de lange termijn vooral problemen op. Zeker als je professioneel wil blijven groeien met je content.
Wat zegt de mediawet over sluikreclame?
In Nederland is de Mediawet heel duidelijk: sluikreclame mag niet. Reclame moet altijd herkenbaar zijn. Dat betekent dat er een melding moet zijn van sponsoring of betaalde samenwerking. Ook de Europese regels worden strenger. Zeker nu online reclame overal aanwezig is.
De regels gelden dus niet alleen voor tv, maar ook voor social media. Influencers en content makers moeten zich aan dezelfde regels houden. En platforms zoals YouTube en Instagram worden ook verantwoordelijk gehouden. Dus je kunt je niet zomaar verschuilen achter "ik wist het niet".
Wanneer is reclame géén sluikreclame?
Als je eerlijk zegt dat iets gesponsord is, dan zit je goed. Dan is het géén sluikreclame, maar gewoon een legale samenwerking. Ook als je een gratis product krijgt en dat vermeldt, ben je veilig. De belangrijkste regel is: wees duidelijk. Want niemand houdt van stiekeme verkooppraatjes.
Wat dus niet mag: iets promoten zonder het te zeggen, of doen alsof het toeval is terwijl je er voor betaald wordt. Dat is gewoon sluikreclame. En dat komt vroeg of laat altijd uit. Je volgers merken het, en de toezichthouders trouwens ook.
Waarom is sluikreclame zo’n ding geworden?
Sluikreclame is een hot topic, juist omdat het zoveel voorkomt. Mensen willen transparantie. Ze willen weten of ze beïnvloed worden. En als dat stiekem gebeurt, voelen ze zich misleid. Zeker bij jonge kijkers is dat extra gevoelig. Daarom zie je steeds meer aandacht voor dit onderwerp.
Merken moeten dus oppassen. En contentmakers ook. Want eerlijkheid wint het altijd van stiekem gedrag. Door open te zijn over reclame, houd je het vertrouwen van je publiek. En laten we eerlijk zijn: da’s toch het allerbelangrijkste als je iets maakt voor anderen.
